Geçenlerde arkadaşım erken uyanma hakkında paylaşımlar yapıyordu. Uyku düzenini ve hayat disiplinini istediğim gibi yön verebilecek kıvamda olduğum bir dönem yaşadım. Ben de kendi çapımda yaşadığım deneyimlerden çıkardığım sonuçları sizlerle paylaşmak istiyorum.
Uyku düzeninde en önemli kıstas sosyal yaşamdır. Sosyal yaşamında çevresinde yeteri kadar ilişkisi olduğu zaman rahatlıkla uyuma potansiyeline sahiptir.
Konuştuğu insanlar ile iletişim biçimi sevgi ve iyi sözcükler varsa o kadar uyku performansı artacaktır. Bir de çevresinde onu seven ve samimi olanların sayısı ne kadar artarsa o kadar da iyi olacaktır ileri dönemlerde.
İkinci en büyük kıstas düzen disiplinidir. Gece 21:30 ile 23:30 arasında uykuya daldığım sürelerde sabah hatta gece 2-3 saatlerinde olsa bile istediğim zamanda kendimi alarm olmadan uyandırabiliyordum.
Olabildiğince bilgisayardan uzak durun, kafa dağıtıcı bağımlılık yapacak kadar hayaller kurmanıza sebep olacak oyunları bırakın.
Kısacası kafanızı dolduracak, beyninizi ve gözlerinizi yoracak tüm elektronik eşyalar ile gerçek eğlencelerden uzak durun. En azından uyumadan bir iki saat öncesinde bırakın biraz daha iyi olur.
Uyumadan önce tüm programlarında bitirmen gereken kısımları bitirmeli ve sonraki dönemde olacakları da ne kadar ciddi olursa olsun kafandan atman gerekli. Ne demiş atalarımız:
“Bugünün işini yarına bırakma”
Endişeli bekleyişin varsa da zaten bir şekilde uyku problemi olarak dönecektir. Allah’a tevekkül ederek bu işi ona havale edip iyi olmasını dileyerek yatın.
İnanmıyorsanız bile bu iş için yapabileceğiniz bir şeyin olmadığını ve yapabileceğiniz her şeyi yaptığınızı düşünerek yatın.
Yarın ne giyeceğini düşüneceğine 5-10 dakika hazırlanıp giysini hazırlayıp sabah telaşının yükünü de azaltmak işinize yarayacaktır.
Sabah görüşeceğiniz kişiler ile programda sorun kalmayacak şekilde gün içerisinde çözün. eğer ekeceğini düşünüyorsanız bile ona hazırlıklı olarak gece yatın.
Gün içerisinde ne yaşarsanız yaşayın o gün her şeyi tam olarak o günde bitirmeye çalışın. Bir gün bir gıdım sorun bile aklınızda kalırsa o sonraları sel olup akabiliyor.
Ben makale yazarken en az 3 senelik geçmişi olan bilgileri tecrübeleri bir anda yazma kararı aldığımda hepsini yetiştiremediğim için uyku sorunum abartı bir şekilde olmaya başladı. Hepsini yetiştirmek isteyip de bitiremiyordum çünkü.
Bu durum aslında her ana uygulanmalı. Planlar önemli olsa da değişebilir. O an yaşadığında verdiğin kararlar eğer tam olarak çözmezsen gelecekte sürekli yükümlülük olarak başında bekliyor.
Anı yaşayarak bir durumda kavga etsen bile tüm söyleyeceklerini söyle ardından samimiysen yine konuş dolaş, değilsen bile görüşme. Tabi pişman olacağını düşünüyorsan da başka bir çözüm üret.
Eğer ki gerçekten sonradan fark ettiğin bir durum olursa da o fark ettiğin anda ona göre bir şeyler düşünerek onu çözmeye çalış. Bu şekilde bir prensip sahibi olunca insan en azından daha az sorun sahibi olduğu için dünyada diğer göremediği konuları daha çok görme şansına sahip oluyor.
Sabah kalktığında bir beş dakika daha fazla uyuyacağınızı bilmek, sonraki güne daha hazırlıklı olacağını bilmek bile psikolojinizi daha olumlu etkileyecektir.
Düzen disiplini uygulandığı dönemde diyetlerde olduğu gibi bir gün bile bozmaya kalkılmamalı. Çünkü bir gün bile açık ileride bir kez yaptım diyerek ardını getirmeye ve o kuralların geçerliliğini yitirmeye başlıyor.
Her gün bir önceki günden daha iyi bir yerde olduğunuzu düşündürecek şekilde kendinize bir geliştirme yapın.
Sürekli beş dakika spor yapmak, beş dakika bir şey okumak, bir iki iş hakkında araştırma yapmak belki de kariyer veya aile ilişkileri konusunda adım attığınızı bildiğiniz bir gün sizin için daha disiplinli ve mutlu olarak hissettireceği için daha rahat uyumanızı sağlar.
Uykuda üçüncü faktör psikolojik etmenler ve o günden özetlerdir. O gün yaşadıklarını yazabileceğin bir kağıt olur da geçmişini yazarsan o gün daha rahat uyuyorsun.
Böylece kendi gelişimini inceleyeyip ilerlemeni de bir şekilde fark ediyorsun. Geçmişte yaşadığın olayları tekrar fark ederek çözdüğün olayların aslında ne kadar komik olduğunu veya daha iyi bir çözümü olabileceğini kontrol edebilirsin.
Bazıları bunu her gün fotoğraflar çekerek, bazıları her gün anı defteri olarak bunu yapıyorlar.
Arkanda ailen olduğunu düşün. Ailen olmasa bile bir kaç gerçek dostun varsa onların olduğunu düşün. Samimi insanlar olduğu müddetçe bu durumdan aldığın psikolojik güç ile daha rahat uyuyabilirsin.
Dikkat çekici olan önemli nokta ise şu. Her gün yapacağın kendini geliştirme durumu zorlama olmamalı. Her gün 100 kitap okuyacağım şeklinde değil de bir gün kitap okuyarak başka gün kas çalışarak bazen de eve girmiş bir karıncayı izleyip onun dünyasına ortak olmak şeklinde değişken olabilir.
Derler ya zaruret halleri dışında şeklinde. Bu uyku düzenini önemli olan olaylar sayesinde bozmak gerekiyorsa o da yapılmalı. Çünkü o gün o iş için elinden geleni yapmalısın. Düzen dediğin insan olmaktan veya yaşamdan önemli değildir.
Yatacağın yer tanıdık olduğunda daha rahat uyursun. Güvenilir ortam sağlayacağına inandığın yer bile olsa tanıdık yer kadar etkin olmaz. Arkadaşının, akrabaların evi de bu güveni sağlıyorsa sıkıntı yok.
Uyumadan evvel unutacak çok şey varsa biraz sevdiği ve konular ile alakası olmayan moral veren dinlendirici müzik açabilir insan.Uyumadan evvel kapatmaya özen göstermek gerekli.
Sabaha kadar müzik açık kalınca vücut rahat ve dingin ortamda dış uyarılar geldiği için uyumaya odaklanma durumundan çıktığından tepki gösteriyor. Sabaha sinirli veya uykusunu alamamış olarak kalkmanıza sebep olur.
Ortamda ses ve ışık olabildiğince az olmalı.
Özgüven sorunu olan ve kendi algılayabileceği şekilde sevgi ihtiyacı hisseden insanlar ışık açık yatabiliyor fakat bu uyku kalitesini biraz bozmaktadır.
Ortamda 1 db bile ses fazlası da etkiliyor. Bilgisayar açıksa, klima açıksa, veya dışarıda arabalar geçiyorsa bile bunlar bir şekilde insanı dış bağlantılar ile temasa geçirmeye zorlayacağından uykusunu bozar.
Tabi uyku düzeninde bazı şeyleri insanlar alışkanlık yapıyor. Kendini ortama ait hissettirecek durumlarda daha rahat uyuyor.
Arkada deniz dalgası sesi duymak veya araba sesi duymak buna örnek. Yabancı dilde okuyanlar biraz tezat yapıyormuşum gibi düşünecekler. Burada verilen örnek insan davranışı bazen uyku kalitesi için farklı tercihlerde bile aynı başarıyı elde edebildiklerini söylemek.
Nasıl bazı kız çocukları beyaz veya kahverengi ayıcıklara sarılıp uyuyorsa bunlar da öyle. Normalde karnına o beyaz ayıcığı bastıran kızlar büyüdüklerinde yapsa yüksek ihtimalle mide kapağını zorladığından reflü olması muhtemeldir.
Reflü derken aklıma geldi. Uyurken sol tarafa yatınca yemek yiyerek yatınca mide kapağı sol tarafa yakın olduğu için baskı sonucu açılıp yemek borusuna baskıda bulunabiliyor veya mide ağrısı çekmenize sebep olabiliyor. Deneyler ile sabit.
Üst tarafa doğru yattığında ise bazen ciğerlerin kapasitesi arttığı için ciğerlerini fazla kullanmayanlar nefes almıyor gibi hissedebilirler. Gün içerisinde kullandıkları kapasite ile ciğerin bir gıdımı bile oynamıyordur.
Bu az nefes alma durumu da zaten insanın uyku durumunu ve zindeliğine de engel oluyor.
Ters yattığında ise sol ciğer kalp tarafına baskı yaptığı ve omurga boyun tarafında değişik baskılara maruz kalma (kafayı yana döndürme) durumları nedeniyle sorun çıkartıyor.
Sağ tarafa yatarken pek sorun göremedim. Yalnız bu sebep ile sağa doğru yatmak da her zaman doğru değil. Yatağın pozisyonu o tarafa doğru önü kapalıysa dar alanda gibi hissedebiliyorsun. O da psikolojik baskı sonucu uyku sorununa yol açıyor. Yatağın şeklini değiştiremiyorsan o zaman yüzünü geniş nefes alma alanına sahip olan tarafa dönmeye çalış.
Bunlar sen fark etmesen de bilinçaltı tepkileri olarak karşına çıkıyor. O yüzden hayır olmaz diyorsan kendin dene, incele ve sonuçlarını rapor olarak bana aktar. Ben de bu yazıyı düzeltme veya senin istatisk bilgilerini esas alarak şöyle istisnalar da olabilir diyebileyim.
Temizlik yaparak yatarsan daha rahat oluyor. Dişleri fırçalamak, duş almak (su terapisi), temiz kıyafetler ile yatmak bunlara örnek olabilir.
Hayatta en önemli şey dinç olmak. Özellikle bizim karadeniz yörelerinde bir deyim vardır:
“Ayık ol”
Bu deyim aslında her şeyin özeti. Uyku öncesi temiz ve ferah olunca insan uykuya daha kısa sürede hazırlanabiliyor. Bu da uykudan uyandırıldığında bile ayık olmasına sebep oluyor.
Bu da hayatın ana yolu olmalı. Keyif veren ve dikkatini dağıtan her şeyden uzak durup ayık olmaya bakmalı insan. Her an ne geleceği belli olmuyor insanın başına. Onun için dinç olmak çok önemli bir faktör.
Müslümanlıkta sürekli abdest alan insanlar aslında ayık olma durumunu çok iyi yapıyorlar.
Ayık olacağım diye de buz gibi suyla elini yüzünü yıkayacağım diye hasta etme. Çok soğuk su ile sürekli uyarınca psikolojik olarak gergin hale bürünebilirsin veya nezle olabilirsin 😀
Bu demek değil ki soğuk suyu kullanma. Suyun olabildiğince baharlarda ve yaz serin olsun. Soğuk havada ise ılık olsun. Tabi uyku öncesi duşu için söyleyebileceğim tavsiye budur.
Uyku öncesi gün içerisinde keyif verici madde veya içki gibi bir şey içen insan (gördüklerim kadarıyla) uykuda mı değil mi bazen karıştırabilecek hallere varıyor.
İçip kafası sorunsuz olanların pek sorunu yok. Fakat hayat düz çizgi olmadığı için sorunları halledemediği günlerde içerek sorunları çözmeye çalıştığı için gece uykuları düzensiz olmaya başlıyor ve gün içerisinde olanları veya önceki gün içerisinde olanlar birikeceği için sıkıntıları artıyor.
İçki ve keyif verici maddeler olayları büyüteç etkisi gibi büyüttüğü için uykuda sorunlar çıkarıyor. İrade iç kutuplaşmayı dizginlediği ve vücuda hakim olabildiği için uyku öncesi kendi kontrolünde başarı sağlamana yardımcı oluyor.
Dikkat ederseniz uyuşturucu kullananlar çok mutlu veya çok depresif modlara girerler içtiklerinde. O anki bilinçaltı durumları yani iç şartlarına göre triplere girerler.
İçki içenler de mutluysa daha mutlu olmak, üzgünse üzüntüsünü her yere haykırmak ve anlatamadıklarını anlatıp o anları üzüntüsüyle yaşayabilmek için içiyorlar.
Bu psikolojik etmen bile vücudun düzeninde daha yüksek kutuplaşmaya sebep olduğu için ayık olma şartına da engel olduğu için insanın uykusuna da engel olarak ortaya çıkıyor.
Bilirsiniz yollarda sızıp kalanlar tuvaletleri yatak gören sarhoşlar da o gece bir şeyler sebebiyle içki içmişti. İrade özelliği devreden çıktığı için o gece uykuları derinden oldu fakat sonraları baş ağrısı ve konforsuz ortamda uyuma sebebiyle vücut&psikolojik problemler eşlik etmiştir.
Eğer kafanda uyumadan evvel bir şeye odaklanman gerekiyorsa kitap okumaya kalk.
Televizyon gibi kafa oyalayıcı şeyleri tercih etmeni tavsiye etmem ama yapman gerekiyorsa kumanda ile kapanma süresini ayarlayıp ortalama 2 saate kadar uyuma yüzdesi yüksek olacağından 2 saate ayarla. Işığını görmek tercihe göre değişebilir. O kendi salahiyetine kalmış bir mesele.
Spor yapmak ve vücudu az da olsa çalıştırmak da önemlidir. Örneğin her gün oturan hatta yanlış pozisyonlarda olan ve evde oturup hatta sürekli yatan bir berduş gibiyseniz bile arada hareket edip kaslarınızı çalıştırdığınız taktirde vücudunuzda enerji devr-i daimi sağlarsınız.
Enerji devr-i daimi öyle basit bir şey değildir. Durna suyun bakteri kaynaması gibi duran enerji belli süre sonunda negatif psikolojik birikime sebep oluyor insanda.
Hareket edip enerjiyi her gün bir yerlere harcayan insanlar daha mutludur. Çünkü bir şeye emek vermiş uğraşmış ve o gün yapabileceklerini yapmıştır. Bu da onun mutlu olarak yaşamsına ve rahat uyuması için bir arka plan oluşmasına sebep oluyor.
Sporcular başarı ve irade için disiplin, düzen ve yaşamlarına dikkat etmek zorundadır. O yüzden herkesin tam insan olabilmesi için sporcu gibi yaşaması gerekmektedir.
Arkadaşımın da uyku sorununa çözüm için söyledikleri bu konuda doğru olacaktır. Çünkü sporcu bakış açısıyla yaşayanların başarıları için uyku hallerini de düzenledikleri herkes tarafından bilinmektedir.
En bilinen örnek büyük klüp futbolcularının gece hayatı yasağı, sürekli kendini geliştiren sabah antremanları ile ilgili haberleri okursanız daha iyi anlayacaksınızdır ne dediğimi.
Uyku düzeni bu söylediğim şekilde bir nebze de olsa yükseltilebilir. Aklıma daha pek bir şey gelmedi. Şu an için bu kadar. Varsa ekleyeceğiniz veya düzelteceğiniz özellikle bahsederseniz mutlu olurum.
scientificrevolutionligthnings 